โฮโมอีเร็กตัส : มนุษย์ก่อนประวัติศาสตร์ผู้ริเริ่มการใช้ไฟ
“มนุษย์เป็นสัตว์ที่ฉลาดที่สุดในโลก”
เป็นประโยคที่คงจะคุ้นหูหลายคนไม่น้อย แต่รู้หรือไม่ก่อนที่มนุษย์จะกลายเป็นสัตว์ที่ฉลาดอย่างทุกวันนี้ย่อมต้องผ่านวิวัฒนาการมากว่าหลายหมื่น
หลายแสนปี และในบทความนี้จะกล่าวถึงมนุษย์ก่อนประวัติศาสตร์
ซึ่งสปีชีส์ของมนุษย์มีหลากหลาย แต่ในบล็อกนี้เราจะมากล่าวถึงโฮโมอีเร็กตัส
ที่มีการสันนิษฐานว่าเป็นผู้ริเริ่มนำไฟมาใช้
โฮโมอีเร็กตัส
(Homo erectus) หมายถึง มนุษย์ที่ยืนตรง
ซึ่งค้นพบหลักฐานซากบรรพชีวินครั้งแรกที่เกาะชวา ประเทศอินโดนีเซีย โดยอูจีน
ดูบัวส์ ในปี ค.ศ. 1891 ซึ่งกระดูกที่พบคือกะโหลกศีรษะ และชิ้นส่วนกระดูกต้นขา
อูจีน ดูบัวส์จึงให้ชื่อว่า “พิธิแคนโทรปัส อีเร็กตัส”
แปลว่ามนุษย์วานรที่เดินตัวตรง เพราะหลักฐานสองชิ้นนี้ที่พบ
ทำให้เขาสันนิษฐานว่าเป็นกระดูกของสัตว์ที่มีลักษณะคล้ายลิงแต่ไม่มีหาง
และสามารถเดินสองขาได้ หรืออีกชื่อที่ถูกเรียกคือ “มนุษย์ชวา”
เพราะเรียกตามแหล่งที่ค้นพบ
ต่อมาได้มีการค้นหาหลักฐานกันมากขึ้น
จนพบทั้งในประเทศจีนที่ถ้ำโจวโกวเตียน ใกล้เมืองปักกิ่ง จึงถูกตั้งชื่อว่า
“ซีแนนโทรปัส เปกินเนนซิส” แปลว่ามนุษย์จีน แห่งปักกิ่ง หรือเรียกอีกอย่างว่า
“มนุษย์ปักกิ่ง” ส่วนในประเทศไทยก็มีการค้นพบชิ้นส่วนกะโหลกโฮโมอีเร็กตัสเช่นเดียว
จึงได้ให้ชื่อว่า “มนุษย์ลำปาง” เป็นชื่อตามแหล่งค้นพบคือที่จังหวัดลำปางนั้นเอง
 |
ภาพกะโหลกศีรษะของมนุษย์ชวา ที่มา https://www.worldhistory.org/image/6267/homo-erectus-skull-cast-from-java-indonesia/
หลักฐานที่เก่าแก่ที่สุดที่ค้นพบมีอายุประมาณ
1.9 ล้านปีก่อน ส่วนหลักฐานที่ใหม่ที่สุดมีอายุประมาณ 27,000 ปี
ซึ่งสันนิษฐานว่าต้นกำเนิดของโฮโมอีเร็กตัสคือแอฟริกา
เพราะพบซากบรรพชีวินที่มีอายุเก่าแก่ที่สุด หลังจากนั้นจึงได้อพยพมาที่จอร์เจีย
ลังกา จีน และชวา จะเห็นได้ว่าโฮโมอีเร็กตัสมีการปรับตัวจนดำรงเผ่าพันธุ์ของตนเองได้เป็นล้านปี
ในบางทฤษฎีเชื่อว่าโฮโมอีเร็กตัสสามารถต่อเรือเพื่ออพยพได้
เพราะในบางพื้นที่อย่างเกาะครีต
เกาะฟลอเรสของอินโดนีเซียที่พบหลักฐานเกี่ยวกับมนุษย์โบราณที่เชื่อว่ามีบรรพบุรุษจากโฮโมอีเร็กตัส
ซึ่งการจะเดินทางไปถึงเกาะนี้ได้นั้น
ต้องอาศัยการใช้เรือเพราะบริเวณมหาสมุทรนั้นมีกระแสน้ำที่รุนแรง
แต่ในบางทฤษฎีกล่าวถึงการอพยพของโฮโมอีเร็กตัสด้วยการเดิน
เพราะในยุคสมัยนั้นน้ำทะเลยังไม่สูงอย่างในปัจจุบัน
ทำให้มีพื้นดินที่เชื่อมโยงกันอยู่
โฮโมอีเร็กตัสมีลักษณะรูปร่างที่ค่อนข้างสูงคล้ายคลึงกับมนุษย์ยุคปัจจุบันมากกว่าสปีชีส์โฮโมอื่น
ๆ ก่อนหน้านี้ ลักษณะของกะโหลกมีขนาดใหญ่กว่าโฮโมแฮบิลิส
และด้านหน้ากะโหลกจะแคบกว่าโฮโมเซเปียนส์ ทำให้โฮโมอีเร็กตัสมีขนาดสมองประมาณ 40% ของมนุษย์ปัจจุบัน มีกระดูกคิ้วที่โปนขึ้น ใบหน้ามีฟันยื่นออกมา
ฟันและขากรรไกรล่างมีขนาดใหญ่กว่ามนุษย์ปัจจุบัน
บางกลุ่มที่พบในเอเชียมีลักษณะกะโหลกโปน และจมูกแบน
 |
ที่มา https://www.worldhistory.org/Homo_Erectus/
วิถีชีวิตของโฮโมอีเร็กตัสจะหาอาหารโดยการเก็บพืชผัก
และล่าสัตว์ ซึ่งมีหลักฐานที่พบแหล่งกระดูกขนาดใหญ่
และจากรอยฟันที่สึกก็เป็นหลักฐานว่าโฮโมอีเร็กตัสเป็นสัตว์กินเนื้อ
ทั้งยังพบเครื่องมือที่ใช้แล่เนื้อ เรียกว่า “อาชูเลียน”
เป็นเครื่องมือหินที่ถูกกะเทาะทั้งสองด้าน หรือเป็นขวานมือนั้นเอง
ซึ่งเครื่องมือนี้เหมาะสำหรับแล่หนังและเนื้อสัตว์ขนาดใหญ่
นอกจากเครื่องมืออาชูเลียนแล้ว ยังปรากฏเครื่องมืออย่างอื่นอีกด้วย เช่น
เครื่องมือขูด เครื่องมือเจาะ และเครื่องมือขุด
 |
เครื่องมือหินแบบอาชูเลียน ที่มา http://www.thapra.lib.su.ac.th/e-book/development/chapter7.pdf
โฮโมอีเร็กตัสส่วนใหญ่อาศัยอยู่ในถ้ำ
เช่น ถ้ำโจวโกวเตียน ประเทศจีน
แต่ในบางพื้นที่ก็พบหลักฐานในบริเวณที่เป็นพื้นที่กลางแจ้ง เช่น แหล่งชาเล ในประเทศโมร็อกโก
ทั้งยังพบร่องรอยของเตาไฟ ทำให้เกิดข้อสันนิษฐานว่า โฮโมอีเร็กตัสรู้จักการใช้ไฟ
นอกจากไฟจะถูกนำมาปรุงอาหารให้สุก และป้องกันสัตว์ไม่ให้เข้าใกล้แล้ว
ยังมีการค้นพบเศษเครื่องปั้นดินเผาที่มีอายุ 1.42 ล้านปี ซึ่งกระบวนการทำต้องผ่านการเผาไฟก่อนอีกด้วย
 |
ที่มา https://lifestyle.campus-star.com/scoop/131005.html
ในปัจจุบันโฮโมอีเร็กตัสถือว่าเป็นสปีชีส์ที่สูญพันธุ์ไปแล้ว
ดร. เซรี ชิปตัน นักโบราณคดี ได้ให้เหตุผลถึงการการสูญพันธุ์ของโฮโมอีเร็กตัส
เป็นเพราะความขี้เกียจ ไม่พยายามปรับตัว ไม่พัฒนาเครื่องมือ ทั้งไม่ยอมอพยพแม้แหล่งน้ำแห้งคอดไปแล้ว
แต่อย่างไรก็ตามในความคิดเห็นของผู้เขียนมองว่า โฮโมอีเร็กตัสเป็นนักเดินทางที่แข็งแกร่งมาก
ๆ เพราะหลักฐานของการเคยอาศัยอยู่ได้กระจายไปเกือบจะทุกทวีปบนโลก
ทั้งยังรู้จักใช้ไฟให้เป็นประโยชน์ ซึ่งเป็นอีกหนึ่งก้าวที่สำคัญของวิวัฒนาการของมนุษย์เลยก็ว่าได้
อ้างอิง
ม.ป.ป. . (ม.ป.ป.). บทที่ 7
บรรพบุรุษของมนุษย์สกุล โฮโม. ค้นเมื่อ 4 สิงหาคม 2564.
จาก
http://www.thapra.lib.su.ac.th/e-book/development/chapter7.pdf
BBC NEWS. (2561). ชี้มนุษย์โบราณ “โฮโม อีเร็กตัส” รู้จักล่องเรือและใช้ภาษา.
ค้นเมื่อ 2 สิงหาคม 2564. จาก https://www.bbc.com/thai/features-43140426
BBC NEWS. (2561). มนุษย์โบราณโฮโม อีเร็กตัส สูญพันธุ์เพราะ “ขี้เกียจ”.
ค้นเมื่อ 2 สิงหาคม 2564. จาก https://www.bbc.com/thai/features-45232934
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น